Odmiany agatu i właściwości

Agat jest odmianą chalcedonu, należącego do grupy kwarcu. Od starożytności uznawany jest on za najbardziej popularny kamień. Poznajcie odmiany agatu oraz sposób ich powstawania.

Nazwa agatu wywodzi się od rzeki Achates (dzisiaj zwanej Divillo) na Sycylii. Jednak najważniejszym miejscem eksploatacji było Idar- Obertstein gdzie wyrób sięga aż czasów rzymskich do początku XIX wieku, do momentu wyczerpania.

Powstaje on w szczelinach i pustkach skał wulkanicznych. Wypełnia tam przestrzenie zajmowane przez gaz, który ulotnił się w czasie tężenia płynnej skały. W wyniku cyklicznej krystalizacji budowa agatu jest wstęgowa lub koncentryczna widoczna wewnątrz, w przekroju i tworzy tzw. “pierścienie Lieseganga”. Warstewki te mogą być różnobarwne lub posiadać jeden odcień.

Powstaje on w szczelinach i pustkach skał wulkanicznych. Wypełnia tam przestrzenie zajmowane przez gaz, który ulotnił się w czasie tężenia płynnej skały. W wyniku cyklicznej krystalizacji budowa agatu jest wstęgowa lub koncentryczna widoczna wewnątrz, w przekroju i tworzy tzw. “pierścienie Lieseganga”. Warstewki te mogą być różnobarwnelub posiadać jeden odcień.

W starożytności zarówno Grecy jak i Rzymianie opanowali obróbkę do perfekcji. Najczęściej wykorzystywali agat do owalnych medalionów zwanych gemmami, czyli wyrzeźbione głowy, postacie a nawet grupy postaci. Wypukłe płaskorzeźby to kamee, wklęsły relief natomiast to intaglio.

Agaty występujące w przyrodzie zazwyczaj są szarawe, dlatego też stosuje się sztuczne barwienie, traktując różnymi związkami chemicznymi. Jest to możliwe dzięki ich porowatości. W zależności od niej jak i zawartości opalu oraz wody w poszczególnych warstwach jest różna zdolność barwienia. Białe warstwy, które składają się ze zbitego kwarcu nie barwią się wcale. Przed właściwym barwieniem zanurza się agaty w kwasie lub ługu.

Aby uzyskać barwę czarną stosuje się długotrwałą kąpiel w gorącym roztworze cukru lub jak to dawniej miało miejsce w roztworze miodu, a następnie wkłada się do gorącego kwasu siarkowego. Powoduje to zwęglenie cukru a co za tym idzie osiągnięcie pożądanej barwy.

Agaty czerwone uzyskuje się za pomocą kąpieli w roztworze azotanu żelaza, a następnie prażąc.

Barwienie na żółto polega na zanurzeniu kamieni w kwasie solnym po czym delikatnie się podgrzewa. Wówczas uzyskuje się cytrynowożółtą barwę.

Aby otrzymać agat brązowy stosuje się roztwór cukru oraz podgrzewanie. Podobny efekt daje także moczenie w azotanie kobaltu. Zielone agaty można uzyskać przez kąpiele w chromianach i następnie podgrzewanie lub poprzez potraktowanie azotanem niklu i podgrzewaniu. Barwę niebieską otrzymuje wkładając kamień do żelazocyjanku potasu a następnie gotując w uwodnionym siarczanie żelaza.

Z przepisów wynikających z Międzynarodowego Zrzeszenia Biżuterii, Wyrobów, Ozdób, Diamentów, Pereł i Kamieni agaty, które uległy nieodwracalnej bądź odwracalnej przeróbce w wyniku działania kwasów itp. nie muszą być opisywane jako „poprawiane”.

Podobnie jak wiele kamieni jubilerski tak i agat posiada swoje odmiany, które wyróżnia się na podstawie wzoru, rysunku oraz struktury warstw.

Odmiany agatu:

• agat oczkowy – tworzy pierścienie wokół centralnego punktu, przypominając tym samym oko
• agat wstęgowy – pasy przebiegają równolegle do zewnętrznej ściany agatu, mniej więcej są tej samej grubości
• agat forteczny – podobnie jak u wstęgowego pasy przebiegają równolegle do ściany kamienia lecz krawędzie są poszarpane
• agat kolisty – koliste wstęgi wokół centralnego punktu
• agat dendrytowy – najczęściej bezbarwny lub mleczny, prześwitujący chalcedon ze znajdującymi się wewnątrz brązowymi i czarnymi wrostkami (dendrytami) ze związków żelaza i manganu. Wrostki tworzą się w wyniku krystalizacji roztworów zwietrzonych, sąsiednich skał
• agat mszysty – to prześwitujący chalcedon, który posiada wytrąconą hornblendę, czyli ziarniste i krótkosłupkowe kryształy o ciemnozielonej barwie lub chloryty. W wyniku utlenienia związków żelaza pojawiają się czerwonobrunatne przebarwienia
• agat pejzażowy – dendrytowy, posiada wrostki różnych związków o barwie brązowej i czerwonej dając efekt pejzażu
• agat rurkowy – w swoim wnętrzu zawiera wiele starych kanalików i ujść, które ułożone są koncentrycznie
• agat ruinowy – w wyniku nacisków zewnętrznych agat ulega spękaniu, ale następnie za pomocą krzemionki wiążącej dochodzi do jego sklejenia
• agat ognisty – nieprzezroczysty kamień charakteryzujący się rdzawobrązową barwą. Polerując go osiąga się efekt iryzacji tzw. ognia, w wyniku ugięcia i załamania światła w wewnętrznych warstwach złożonych z krzemionki i związków żelaza. Agat ten powstaje w szczelinach skalnych, z ciepłej wody zawierającej krzemionkę i związki żelaza. Wypełnia szczeliny a następnie w nich stygnie.

Kiedyś z agatów głównie wyrabiano pieczęcie cylindryczne , kamienie ozdobne, gemmy i naczynia. W dzisiejszych czasach najczęściej wykorzystujemy je do wyrobów artystycznych, biżuteryjnych: broszki, pierścienie itp.

Kolejny mój wpis pojawi się za tydzień. Zaprezentuje Wam kolejny kamień, a mianowicie karneol.